زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه
 

اعراض از قرآن (قرآن)





رویگردانی و اعراض از قرآن موجب قرار گرفتن در زمره گمراهان خواهد شد. در این مقاله آیات مرتبط با اعراض از قرآن معرفی می‌شوند.


۱ - آثار اعراض از قرآن‌




۱.۱ - حزن پيامبر اسلام


اعراض مشرکان از ایمان به قرآن، مايه حزن بسيار شديد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
وَ يُنْذِرَ الَّذِينَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً فَلَعَلَّكَ باخِعٌ نَفْسَكَ عَلى‌ آثارِهِمْ إِنْ لَمْ يُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدِيثِ أَسَفاً.

۱.۲ - زندگى سخت‌


اعراض از قرآن درپى دارنده زندگى سخت و ناگوار:
وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى‌. بنابر قولى مقصود از «ذكرى» قرآن است.

۱.۳ - ظلم‌


اعراض از قرآن، موجب قرار گرفتن در زمره ظالم‌ترين افراد:
۱. وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ‌ أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنَّا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتابُ لَكُنَّا أَهْدى‌ مِنْهُمْ فَقَدْ جاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بِآياتِ اللَّهِ وَ صَدَفَ عَنْها سَنَجْزِي الَّذِينَ يَصْدِفُونَ عَنْ آياتِنا سُوءَ الْعَذابِ بِما كانُوا يَصْدِفُونَ. «صدف» به معناى اعراض آمده است.
۲. وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِيَ ما قَدَّمَتْ يَداهُ إِنَّا جَعَلْنا عَلى‌ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى‌ فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً.
۳. كَذلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْباءِ ما قَدْ سَبَقَ وَ قَدْ آتَيْناكَ مِنْ لَدُنَّا ذِكْراً مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً. منظور از «ذكراً» قرآن است.
۴. وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ‌ وَ لَنْ يَنْفَعَكُمُ الْيَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِي الْعَذابِ مُشْتَرِكُونَ.

۱.۴ - كورى در قيامت‌


اعراض از قرآن، موجب کوری (كورى چشم يا كورى باطنى) در قیامت:
وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى‌.

۱.۵ - محروميّت از امداد


اعراض از آیات قرآن، از عوامل محروميّت از امدادهای الهی:
لا تَجْأَرُوا الْيَوْمَ إِنَّكُمْ مِنَّا لا تُنْصَرُونَ‌ قَدْ كانَتْ آياتِي تُتْلى‌ عَلَيْكُمْ فَكُنْتُمْ عَلى‌ أَعْقابِكُمْ تَنْكِصُونَ.

۱.۶ - محروميّت از هدايت‌


اعراض و رويگردانى از قرآن، مايه محروميّت ابدى از هدایتهای الهی:
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِيَ ما قَدَّمَتْ يَداهُ إِنَّا جَعَلْنا عَلى‌ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى‌ فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً. مراد از «آيات ربه» قرآن است.

۲ - اعراض‌كنندگان از قرآن‌




۲.۱ - اشراف‌


اعراض و رويگردانى اشراف صدر اسلام، از قرآن و آيات آن:
حَتَّى إِذا أَخَذْنا مُتْرَفِيهِمْ بِالْعَذابِ إِذا هُمْ يَجْأَرُونَ‌ قَدْ كانَتْ آياتِي تُتْلى‌ عَلَيْكُمْ فَكُنْتُمْ عَلى‌ أَعْقابِكُمْ تَنْكِصُونَ. «مترفيهم» از «ترف» به معناى فراخى و وسعت در نعمت است.

۲.۲ - اكثريّت مردم‌


اعراض اكثر مردم از قرآن، به سبب جهل به حق:
أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ هذا ذِكْرُ مَنْ مَعِيَ وَ ذِكْرُ مَنْ قَبْلِي بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُمْ مُعْرِضُونَ.

۲.۳ - اهل‌كتاب‌


اعراض گروهى از اهل‌کتاب از قرآن، به رغم دعوت آنان به آن:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُدْعَوْنَ إِلى‌ كِتابِ اللَّهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ وَ هُمْ مُعْرِضُونَ.

۲.۴ - باطل‌گرايان‌


••• اعراض مستكبرانه باطل‌گرایان از آيات قرآن:
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ‌ ... وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِ آياتُنا وَلَّى مُسْتَكْبِراً كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْها كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْراً فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ أَلِيمٍ.

••• اعراض مستكبرانه باطل‌گرايان از آيات قرآن، موجب عذابى دردناك:
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ يَتَّخِذَها هُزُواً أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ‌ وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِ آياتُنا وَلَّى مُسْتَكْبِراً كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْها كَأَنَّ فِي أُذُنَيْهِ وَقْراً فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ أَلِيمٍ.

۲.۵ - كافران‌


اعراض کافران از قرآن:
۱. ... وَ يُجادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَ اتَّخَذُوا آياتِي وَ ما أُنْذِرُوا هُزُواً وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها ....
۲. وَ ما يَأْتِيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنَ الرَّحْمنِ مُحْدَثٍ إِلَّا كانُوا عَنْهُ مُعْرِضِينَ‌ فَقَدْ كَذَّبُوا فَسَيَأْتِيهِمْ أَنْبؤُا ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ.

۲.۶ - مشركان‌


اعراض مشرکان از قرآن:
۱. قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَخَذَ اللَّهُ سَمْعَكُمْ وَ أَبْصارَكُمْ وَ خَتَمَ عَلى‌ قُلُوبِكُمْ مَنْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُمْ بِهِ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآياتِ ثُمَّ هُمْ يَصْدِفُونَ.
۲. أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنَّا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتابُ لَكُنَّا أَهْدى‌ مِنْهُمْ فَقَدْ جاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بِآياتِ اللَّهِ وَ صَدَفَ عَنْها سَنَجْزِي الَّذِينَ يَصْدِفُونَ عَنْ آياتِنا سُوءَ الْعَذابِ بِما كانُوا يَصْدِفُونَ.
۳. وَ يُنْذِرَ الَّذِينَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً ما لَهُمْ بِهِ‌ مِنْ عِلْمٍ وَ لا لِآبائِهِمْ كَبُرَتْ كَلِمَةً تَخْرُجُ مِنْ أَفْواهِهِمْ إِنْ يَقُولُونَ إِلَّا كَذِباً فَلَعَلَّكَ باخِعٌ نَفْسَكَ عَلى‌ آثارِهِمْ إِنْ لَمْ يُؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدِيثِ أَسَفاً. «على‌ آثارهم» بر اعراض آنان -مشركان‌- دلالت دارد.
۴. وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِيَ ما قَدَّمَتْ يَداهُ إِنَّا جَعَلْنا عَلى‌ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى‌ فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً.
۵. قُلْ مَنْ يَكْلَؤُكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ مِنَ الرَّحْمنِ بَلْ هُمْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِمْ مُعْرِضُونَ.
۶. وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْواءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِيهِنَّ بَلْ أَتَيْناهُمْ بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِكْرِهِمْ مُعْرِضُونَ.
۷. كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ‌ بَشِيراً وَ نَذِيراً فَأَعْرَضَ أَكْثَرُهُمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ.

۲.۷ - منافقان‌


اعراض منافقان از قرآن:
وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى‌ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُوداً. «يصدّون» يعنى اعراض مى‌كنند.

۲.۸ - نصارا


رويگردانى نصاراى معتقد به تثلیث، از آيات قرآن و استدلالهاى آن بر توحید:
مَا الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّيقَةٌ كانا يَأْكُلانِ الطَّعامَ انْظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الْآياتِ ثُمَّ انْظُرْ أَنَّى يُؤْفَكُونَ. بنابر اين كه خطاب در «انظر كيف ...» به پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله باشد.

۳ - عوامل اعراض از قرآن‌




۳.۱ - اعتقاد نادرست‌


اعتقاد به معذّب شدن به مدت كم، عامل اعراض اهل کتاب از پذيرش داوری براساس قرآن:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُدْعَوْنَ إِلى‌ كِتابِ اللَّهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ وَ هُمْ مُعْرِضُونَ‌ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ وَ غَرَّهُمْ فِي دِينِهِمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ.

۳.۲ - جهل‌


جهل اكثر مردم به حق، عامل اعراض آنان از قرآن:
أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ هذا ذِكْرُ مَنْ مَعِيَ وَ ذِكْرُ مَنْ قَبْلِي بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُمْ مُعْرِضُونَ.

۳.۳ - عدم تدبّر


اعراض اشراف صدر اسلام از قرآن، به دليل نينديشيدن در آن:
حَتَّى إِذا أَخَذْنا مُتْرَفِيهِمْ بِالْعَذابِ إِذا هُمْ يَجْأَرُونَ‌ لا تَجْأَرُوا الْيَوْمَ إِنَّكُمْ مِنَّا لا تُنْصَرُونَ‌ قَدْ كانَتْ آياتِي تُتْلى‌ عَلَيْكُمْ فَكُنْتُمْ عَلى‌ أَعْقابِكُمْ تَنْكِصُونَ‌ مُسْتَكْبِرِينَ بِهِ سامِراً تَهْجُرُونَ‌ أَ فَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ يَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِينَ.

۳.۴ - فريفتگى به دين‌


فريفته شدن عده‌اى از اهل كتاب به دین خويش، عامل اعراض آنان از قرآن:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُدْعَوْنَ إِلى‌ كِتابِ اللَّهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ وَ هُمْ مُعْرِضُونَ‌ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ وَ غَرَّهُمْ فِي دِينِهِمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ.

۳.۵ - فسق‌


فسق موجب اعراض فاسقان از ايمان به قرآن:
وَ لَوْ كانُوا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ النَّبِيِّ وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِياءَ وَ لكِنَّ كَثِيراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ.

۳.۶ - فقدان ابزار شناخت‌


از دست دادن ابزار شناخت، سبب اعراض از قرآن:
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِيَ ما قَدَّمَتْ يَداهُ إِنَّا جَعَلْنا عَلى‌ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى‌ فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً.

۴ - كيفر اعراض از قرآن‌



••• رويگردانى از قرآن، موجب بر دوش كشيدن بارى سنگين و مشقت بار در قیامت:
كَذلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْباءِ ما قَدْ سَبَقَ وَ قَدْ آتَيْناكَ مِنْ لَدُنَّا ذِكْراً مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً خالِدِينَ فِيهِ وَ ساءَ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ حِمْلًا.

••• عذاب شديد، كيفر اعراض از قرآن و آيات آن:
۱. وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ‌ أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنَّا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتابُ لَكُنَّا أَهْدى‌ مِنْهُمْ فَقَدْ جاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بِآياتِ اللَّهِ وَ صَدَفَ عَنْها سَنَجْزِي الَّذِينَ يَصْدِفُونَ عَنْ آياتِنا سُوءَ الْعَذابِ بِما كانُوا يَصْدِفُونَ.
۲. كَذلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْباءِ ما قَدْ سَبَقَ وَ قَدْ آتَيْناكَ مِنْ لَدُنَّا ذِكْراً مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً خالِدِينَ فِيهِ وَ ساءَ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ حِمْلًا.

۵ - پانویس


 
۱. کهف/سوره۱۸، آیه۴.    
۲. کهف/سوره۱۸، آیه۶.    
۳. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۴.    
۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۴، ص ۲۲۴.    
۵. انعام/سوره۶، آیه۱۵۵.    
۶. انعام/سوره۶، آیه۱۵۷.    
۷. شبر، عبدالله، تفسیر شبّر، ص ۱۶۸.    
۸. کهف/سوره۱۸، آیه۵۷.    
۹. طه/سوره۲۰، آیه۹۹.    
۱۰. طه/سوره۲۰، آیه۱۰۰.    
۱۱. طه/سوره۲۰، آیه۱۱۱.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۴۷.    
۱۳. زخرف/سوره۴۳، آیه۳۶.    
۱۴. زخرف/سوره۴۳، آیه۳۹.    
۱۵. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۴.    
۱۶. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۵.    
۱۷. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۶.    
۱۸. کهف/سوره۱۸، آیه۵۷.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۷۳۸.    
۲۰. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۴.    
۲۱. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۶۶.    
۲۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۱۶۶، «ترف».    
۲۳. انبیاء/سوره۲۱، آیه۲۴.    
۲۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۳.    
۲۵. لقمان/سوره۳۱، آیه۶.    
۲۶. لقمان/سوره۳۱، آیه۷.    
۲۷. لقمان/سوره۳۱، آیه۶.    
۲۸. لقمان/سوره۳۱، آیه۷.    
۲۹. کهف/سوره۱۸، آیه۵۶.    
۳۰. کهف/سوره۱۸، آیه۵۷.    
۳۱. شعراء/سوره۲۶، آیه۵.    
۳۲. شعراء/سوره۲۶، آیه۶.    
۳۳. انعام/سوره۶، آیه۴۶.    
۳۴. انعام/سوره۶، آیه۱۵۷.    
۳۵. کهف/سوره۱۸، آیات۴-۶.    
۳۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۳، ص ۲۴۰.    
۳۷. کهف/سوره۱۸، آیه۵۷.    
۳۸. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۲.    
۳۹. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۷۱.    
۴۰. فصّلت/سوره۴۱، آیه۳.    
۴۱. فصّلت/سوره۴۱، آیه۴.    
۴۲. نساء/سوره۴، آیه۶۱.    
۴۳. شبر، عبدالله، تفسیر شبّر، ص ۱۱۸.    
۴۴. مائده/سوره۵، آیه۷۵.    
۴۵. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۶، ص ۷۴.    
۴۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۳.    
۴۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۴.    
۴۸. انبیاء/سوره۲۱، آیه۲۴.    
۴۹. مؤمنون/سوره۲۳، آیات۶۴-۶۸.    
۵۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۳.    
۵۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۴.    
۵۲. مائده/سوره۵، آیه۸۱.    
۵۳. کهف/سوره۱۸، آیه۵۷.    
۵۴. طه/سوره۲۰، آیات۹۹-۱۰۱.    
۵۵. انعام/سوره۶، آیه۱۵۵.    
۵۶. انعام/سوره۶، آیه۱۵۷.    
۵۷. طه/سوره۲۰، آیات۹۹-۱۰۱.    


۶ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۹۶، برگرفته از مقاله «اعراض از قرآن».    


رده‌های این صفحه : اعراض | قرآن | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.